ГАИни бездирган Йигитали ака.
Инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилиш «Справедливость» ташкилотига кунига йўқ деганда 2-3 одам ўз дарди билан мурожаат этади. Аризачилар ҳам феъл-атворига яраша турли бўлар экан. Баъзилари бўш-баёв, ичидаги гапини «суғуриб» олгунча эсинг кетади. Қандай қийинчилик бу ерга бошлаб келди, аризанинг моҳияти нимада эканлигини икки оғиз сўз билан тушунтириб бера олмайди. Бошқалари эса остона ҳатламасданоқ кекирдагингни узиб олмоқчидай бўлади. Шундайлар ҳам борки, ривоятдаги сартарош «Искандарни шохи бо-ор!» деб, дардини қудуққа айтгандай, қорнини бўшатгани келади. Беш-олти йилдан бери одамлар билан ишлайверсанг барча нарсага кўникиб, ҳар бирининг табиатига яраша муомала қилишнинг ҳам ҳадисини олар экансан. Уларнинг дод-войи ҳар хил бўлгани билан, эътиборли томони шундаки, аксарият кўпчилиги ҳуқуқий жиҳатдан саводсиз, қўрқоқроқ, ўз ишининг адолатли битишига ишончсиз. Давлат маъмурияти ҳам, орган ходимлари ҳам, ҳаммаси бир гўр деган тушунчага эга. Айниқса, бизнинг ўзбекларнинг соддалигига гап йўқ. Лекин, камдан-кам бўлса ҳам, юлдузни бенарвон урадиган ўткирлари ҳам учраб туради. Бу гапларни яхши маънода, қўштирноқсиз айтмоқдаман. Шундайлар билан гаплашсанг, маза қилиб, беихтиёр – «офарин», деворгинг келади.
Бир куни хонам эшигини чертиб, эллик-олтмиш ёшлар чамаси, ўрта бўйли, истараси иссиқ бир одам кириб келди. Одатдаги салом-аликдан кейин ўзининг кимлигини, қандай иш билан келганлигини айтишга ўтди.
Маълум бўлишича, Йигитали ака (қаҳрамонимизнинг исми) Россиядан автобус сотиб олиб, миниб келган экан. Божхона солиқлари олинмаслиги керак бўлса ҳам (чунки Россия билан Қирғизистон ўртасида шартнома бор), Жалолободга келгач, «бож» тўлашга мажбур қилишибди. Бунинг устига, ГАИ ходимлари ҳам машинани рўйхатга қўйиш учун пулни олиб, квитанция беришмаган. Умуман, автоинспекция идорасида нархлар ҳақида ҳеч қандай маълумотнома йўқлигини айтди.
Бу одамнинг мантиқли, лўнда ва далилли гапларини эшитиб, «Айтганларингизни қоғозга тушириб, қўл қўйиб бера оласизми», - дея сўрадим. У, албатта, ҳар бир сўзимга жавоб бераман, - деди.
Операторимизга видеокамерани қўлтиқлатиб, Йигитали ака билан бирга ГАИ томонга йўл олдик. Айтганлари рост бўлиб чиқди. Бошлиқлари билан суҳбатлашиб, ташқарига йўналдик. Кейинчароқ, бошқа бир иш билан ГАИга борганимда, деворларга илинган маълумотномаларни, нархлар жадвалини кўриб, Йигитали аканинг аризаси ижобий таъсир қилганини тушундим. Ҳозир гап бунда эмас.
ГАИ биносидан чиқиб келаётганимизда, бир таниш ака учраб қолди. У: «Ҳа, Абдумалик, нима қилиб юрибсан, бу ёқларда – деб сўраганди, «Шу, Йигитали акани гаичилар ҳафа қилиб қўйишибди», - дедим. Бу гапларни эшитган танишим, қаҳ-қаҳ кулиб, «Аслида ГАИни бу акангдан ҳимоя қилиш керак», - деди. Албатта, бу гапга қизиқиб қолдим.
Йўлда у ёқ-бу ёқдан суҳбатлашиб келарканмиз, Йигитали ака: «Ҳа, энди ука, бу бош нималарни кўрмади дейсиз», - дея, кулиб қуйидагиларни ҳикоя қилиб берди.
«Автобус резинками?»
-«Автобазада кўп йиллар шўпирлик қилдим. СССР пайтида тартиб, интизом деган нарса қаттиқ эди. Шундай бўлса ҳам, сотувчилар, ошпазлар, ва яна бир қанча касб эгалари эплаб «олиб қочардилар». Ёғли жойлардан бири – пассажир автобазаси. Ишқилиб, қоровуллигига илашиб қолсангиз ҳам чўнтагингиз қуруқ бўлмайди. Бошқа лавозимларни-ку, айтмай қўя қолай. Давлат автобазаси бўлишига қарамай, ҳар босган қадамингиз пул. Диспетчердан тортиб слесаргача, колонна бошлиьидан тортиб директоргача шўпирнинг қўлидан дон ейди. Запчастларнинг ҳаммаси пулга сотилади. Янги автобус олиш учун эса хўжайинга палон сўм ташлаш керак. Олишса-олишсину, аммо одамда сал инсоф ҳам бўлиши керак-да, нима дейсиз. Шўпир бечора ГАИга қистириб ОБХССга тўлаб, қўлга тушиб қолса ўзи балогардон бўлиб кетаверади.
Хуллас, бошлиқлар билан ғижиллашиб қолдим. Шундан кейин мени кўз очирмай қўйишди. Мақсад – эплаб, мендай бетгачопарнинг думини тугиш. ГАИлар ҳам, автобазадаги хавфсизликни текширувчилар ҳам кетимдан тушишди. Мен ҳам, бўлар иш бўлди, пешонага ёзганини кўраман энди деб, ҳеч нарсадан чўчимай қўйдим. Графикдан ҳам чиқиб кетаман, одамларни ҳам, керагидан ортиқ юклайман. Шўпирларнинг бир қисми, ичида бўлса ҳам мен томонда. «Ишқилиб, бунинг касри бизга ҳам тегмаса гўрга эди», деганлари ҳам бор.
Бир куни назоратчилар интиқлик билан кутган дақиқа келди. Автобусимга пассажирларни санжоб қилиб кетаётсам олдимни тўсишди. Автобусда оёқ қўйгани жой йўқ. Энди ўлдим, деб ўйладим. Назоратчилар севинчдан ёрилиб кетгудай. Автобусдан тушсам, камбағалнинг шавласидай ёйилиб кулишмоқда.
Бирпастда ортиқча одамларни санаб акт тузишди. «Энди, Йигитали ака, қўлга тушганингиздан кейин чиданг. Актга қўл қўйинг, қани бу ёғига нима дер экансиз», дея хурсандлигини яшириша олмайди. Қўлни қўйиб, йўлимга кетдим.
Эртасига профсоюз, техника хавфсизлиги, маъмуриятдан казо-казолар йиғилиб, шўпирларни клубга қамаб, пўстагимни қоқишгач, бу ёғига нима дейсан, дегандай менга сўз беришди.
Мен ўрнимдан туриб: «Катталар запчасть сотишади», деганим учун ортимдан назоратчиларни қўйиб қўйишган. Ҳар қадамимни кузатишади, бундай ҳолатда мен қандай «перегруз» қилай. Йўлимни тўсиб, акт тузишганди, аччиқ устида ўқимасдан қўл қўйиб бердим. Нима бало деб ёзган бўлса ҳам, мақсад мени ишдан бўшатиш бўлгандан кейин, шуларни гапи тўғри», - деб ўрнимга ўтирдим. Зал жимжит бўлиб қолди. Бир-иккита шўпир, актни ўқи, актни, деб гап ташлашди.
Актни ўқишяпти:- «фалон куни, фалон йўлда Полончи Пистончиев «КАВЗ» автобусига 176 (?!) одам юклаб кетаётганда қўлга тушди. Қўл қўювчилар Эшмат, Тошматлар».
Шўпирлар чувиллашиб юборишди. Ўзимга ўхшаш бир-икки дадиллари: «Эй, инсофларинг борми, КАВЗда 26 ўтирғич бўлса ахир, 176 одам қандай қилиб сиғсин. Автобус резинками сенларга», - дейишди. Бошлиқлар қизариб-бўзариб, апил-тапил мажлисни ёпишди.
Аслида бундай бўлганди. Бир куни аввал, актга қўл қўяётганимда ўзларининг ручкаси билан сездирмасдан «76» ра=ами олдига «1»ни чизиб қўйгандим.
Бу сафар шундай ҳийла билан қутулиб кетдим.
«12 қоп помидор» воқеаси
Бир куни автобусларни колоннага тизиб, студентларни пахта теримига Ўзганга олиб бордик. Қайтишда деҳқонлар, Жалолободга картошкамизни элтиб беринглар, деб ялиниб қолишди. Бирорта шўпир кўнмади. Қўлга тушса ишдан кетиши аниқ. Мен рози бўлдим.
Автобусга 12 қоп картошкани ортиб, қопларнинг оьзини очиб, картошка устига 3-4 килодан помидор ташлаб қўйдик. Жалолободга кираверишда, ишга янги кирган шекилли, ёшгина ГАИ ходими тўхтатди. Боплаб актни тузиб, ишхонага жўнатди. Автобазадагилар бу сафар мажлис тўплаб ўтирмасдан прокуратурага ўтказиб юборишибди.
Уч кундан сўнг у ерга чақиришди. Борсам, прокурорнинг хонасида ўша ёш ГАИчи, яна автобазадан иккитаси ўтиришибди. Прокурорнинг қошлари чимирилган, қовоғидан қор ёғади. Менга қараб: «Хўш нима дейсиз ўзингизни оқлаб», - деди.
—Нимаям дердим, ҳақиқатни айтганим учун, эртаю-кеч ортимдан қувишади. Тўғри ишлайман, ҳеч илинтирадиган нарса топиша олмасдан, бало-баттарларни ёзиб, акт тузишяпти. Ўтган сафар 30 одам сиғадиган автобусга 176 одам олган дейишди, энди бўлса қопда помидор ташиди деб ёзишибди. Ҳақиқатни айтганнинг аҳволи, шу бўлади-да, - дея чуқур хўрсиниб қўйдим.
Прокурор унча эътибор бермаган шекилли, актни қайта ўқиб лаблари гезариб кетди. Унинг ғазабини кўриб «ГАИ» билан «автобазанинг» ўтакаси ёрилиб, иштонини ҳўл қилиб қўяй дейишди.
Прокурор ГАИчини ўрнидан турғизиб: «Хўш, қаерда кўргансан қопга помидор солишганини», деганди, у бечора қалтираб «Мана бу одамнинг ап-ап-аптобусида», дея дудуқланиб қолди.
Прокурорнинг ранги оқариб, «Агар шу одамга яна бир бора яқинлашсанг, ўзларингдан кўр», - дея роса сўкиб, уччаласини кабинетдан қувиб чиқарди.
Шу-шу бўлиб, автобазанинг расвоси чиқиб, ўзим ишдан кетмагунимча биров ғиринг демади.
Икки ҳикояни эшитгач, Йигитали акадан: «Тўғрисини айтинг, ҳозир «шўпир-ГАИ» масаласи қандай?» деб сўрадим. У: «Э-э, ҳозир бир қоп асал, уч пақир тарвуз, элакда сув деб акт ёзишса ҳам текширувчи ҳақ бўлади», - деди хўрсиниб. Бу гапига ҳам тан бермасликнинг иложи йўқ эди.
|
| Рукн: Наср | Қўшди: Davron (13.09.2012)
| Муаллиф: Абдумалик Шарипов
|
| Кўрилди: 747
| Рейтинг: 0.0/0 |
|
Статистика
Жами on-line: 1 Мехмонлар: 1 Фойдаланувчилар: 0
|
