Элмурод ЮСУФ

Авлоднинг биринчи вакилини дарахтга боғлаб қўйишади, авлоднинг сўнггисини чумолилар еб битиради... ёлғизликнинг юз йилига маҳкум этилган одамлар авлоди ер юзида қайта пайдо бўлмайди.

Габриэль Гарсиа Маркес асарларини севиб қолиш учун унинг китобларидан олинган исталган иқтибосни келтириш кифоя. Маркесни тушуниш учун эса “ёлғизликнинг юз йилига маҳкум этилган одамлар авлоди ер юзида қайта пайдо бўлмайди”, деган армонни, орзуни, умидни ҳис қила билиш ва бу тушунчалар ортидаги ўзликни англай олиш лозим, менимча.

Нобель мукофоти соҳиби, замонамизнинг забардаст адиби Габриэль Гарсиа Маркес 17 апрел куни Мехикодаги ўз уйида 87 ёшида вафот этгани тўғрисидаги хабарни эшитишим билан унинг “Ёлғизликнинг юз йили” романи ёдимга тушди.

Роман ўлимга маҳкум одамнинг энг сўнгги дақиқларада ҳаёлан болаликка қилган сафари тасвири билан бошланади:

“...қатлга ҳукм қилинган полковник Аурелиано Буэндиа девор остида туриб, ўзини отишларини кутаркан, отаси муз бўлагини кўрсатишга олиб борган ўша олис оқшомни эслайди”.

Даврон ҲОТАМ
(репортаж)
Ўш шаҳридаги “Фрунзе” мактабининг ўқитувчилари шоир Аъзам Раҳим билан ўқувчилар ҳамда адабиёт ихлосмандлари ўртасидаги ижодий учрашувни уюштиришди.
Фонида “Орзулари карвон умидлари сарбон Шоир” дея ёзилган саҳнадан Аъзам Раҳим, олим, адабиётшунос Равшанбек Турсунов, аравонлик шоира Фарида ҳамда қўшиқчи Самида Холматова жой олдилар.
Модераторнинг оригиналликка интилиб, тайёрлаган сценарийси асосида Шоирга “Шеърият ўзи нима?”, деган қадимий лекин хали тўлиқ жавоби топилган савол берилди. Аъзам Раҳим жавобни ўқувчилик вақтларидаги орзуси билан бошлаб, шеъриятнинг кўнгил мулки эканлигини айтиш билан якунлади.
Аъзам Раҳимнинг шеърларини қирғиз тилига таржима қилган шоира Фарида ўз дўсти ижоди ҳақидаги фикрлари билан ўртоқлашди.
Ўқувчилар шоир “Бургут”, “Ҳамма шоир қишлоқдан чиққан” каби ижодидан наъмуналар ўқишди. Гарчи, ўқувчиларда ифодали ўқиш техникаси ночорлиги сезилиб турсада, барибир севимли шеърларни болалар тилидан эшитиш мароқли бўлди. (Айниқса, муаллифга ёқимли бўлса керак)

Авлиёхон ЭШОН

(Отам ҳақида)

БАДИА

Отам туғилган кунларининг 70 йиллигини нишонлашимизга атиги эллик кун қолганида дунёдан кўз юмдилар. Овчиқалъача қишлоқ жамоати раиси Парвиз Халифаев ва Бобожон Fафуров тумани "Хужанд" газетаси бош муҳаррири, таниқли ёзувчи Fуфрон Рустам ташаббуси билан отам ишлаган 37-ўрта мактабда Хотира кечаси ўтказилди. Вилоятнинг деярли ҳамма туманларидан келган шоирлар, ёзувчилар, дўстлари ушбу йиғинга иштирок этишди.
Кечада дўстларимиздан бири "Шукруллохон ака бемор бўлиб ётганларидан кейин шеър ёза бошлади", дегандай гап қилди. Ҳолбуки, бундай эмас.
Менинг архивимда Сулукта шаҳар партия комитети томонидан берилган Раҳматнома бор. Маълум бўлишича, шаҳарда ўтказилган оммавий-маданий тадбирда отам ўз шеърларини ўқиб, шу ёрлиқ билан тақдирланган экан. Чунки Овчиқалъачага кўчиб келишимиздан аввал отам Сулукта шаҳридаги 5-ўрта мактабда ўқитувчилик қилганлар. "Ленин йўли" вилоят газетасида шеърлари босила бошланганида 20–21 ёшли йигитча эдилар.
Овчиқалъачада кўпчилик отамни "ўзимизнинг шоир", деб гапиришади. Бир пайтлар қишлоқдаги тўй ва тадбирлар у кишининг иштирокисиз ўтмасди, десам бўлади. Давраларни бошқариб, яхши тилаклар билдириб элнинг хизматини қилганлар. Отам сўзлаганида тўйхонага сукунат чўкиб, ҳамма жон-қулоғи билан тинглагувчи эди.
Дўстлари Икромбек аканинг фарзандлари тўйига Қўқон шаҳридан қизиқчилар келганида, отам улар билан аския айтишгани, машҳур ҳофиз Шерали Жўраев иштирок этган бошқа бир тўйда эса ҳазил-мутойиба қилиб даврани роса кулдирганлари кўпчиликнинг ёдида. Ҳозир ҳам отам айтган аския ва лутфларни такрорлаб юришади. Бундай мутойибалар халқ мулкига айланиб кетган.

Авлиёхон ЭШОН

(Отам ҳақида)

БАДИА
Отам вафотидан кейин дунё бўшаб қолди.
Арзу ҳолимни тинглайдиганим, суянчиғим, ишонганим, маслаҳатгўйим йўқ энди.
Энди ҳеч ким менинг озгина ютуғимни кўриб, отамдай хурсанд бўлмайди
Ҳеч ким мен учун ўзини отам сингари фидо қилмайди, куйиб-пишмайди.
Қадам боса олмай, кўрпа-тўшак қилиб ётиб қолганимда бўлгани каби ҳеч ким
отамга ўхшаб мендан яшириб тонггача йиғлаб чиқмайди.
Ҳеч ким отамдай кўзида ёш билан мени узундан-узоқ дуо қилмайди.
Отамнинг вафоти мен учун жуда катта йўқотиш бўлди. Дунёнинг ярми ўпирилиб кетди…
Туну кун атрофимда парвона бўлиб, мени деб оромидан кечиб яшаётганига қарамай, аҳли аёлим ҳам, ўғил-қизларим ҳам озроқ бўлса-да, отамнинг ўрнини боса олмайди.
Қўнғироқ қилиб ҳол сўрайдиган таниш-билишлар, йироқ-яқиндан келиб бемор ҳолимдан хабар оладиган дўстларим таскин-тасаллиси ҳам отамнинг меҳрибонлиги олдида ҳеч нарса бўлмай қолади.

(суратда: Шоир Шукруллохон Эшон турмуш ўртоғи Тошбухон ая ва эвараси Азимхон.2002-йил )

[/b]Муғанний[b]
Муҳаббат деб, ишонганим сароб чиқди,
Ёшларимнинг шўри қуриб, зардоб чиқди,
Ҳасратларим ҳисобласам юз боб чиқди -
Достонларга алишдим, мен, муҳаббатни.

Ишқимизни кўролмаган кўзлар еди,
Ирқимизни ўйланмаган сўзлар еди,
Иккимизни оҳлар еди, бўзлар еди -
Армонларга алишдим, мен, муҳаббатни.

Даврон ҲОТАМ

Қанча қиличларга эгилди бу бош
Ёвга терс қарадик
кетдик қўл силтаб
сабрнинг сабрини тугатиб қўйдик
Душманнинг хаттоки
Итини сизлаб

Қўрқоқлик йўқ энди бордир муроса
Хоинни алқадик
Нишонлар тақиб
Кеча йўқ, бугун йўқ йўқдир хулоса
Нон едик қотилга
қўшнини чақиб.

Даврон ҲОТАМ
Тобора ичкари тортади ҳаёт
Тобора чигалдир ришталар
Авжидан ажралиб боради баёт
Тобора ичингни ит талар

Мункиллар қариган орзулар
Сотқиндир ҳар ўтган онларинг
Кўлмакда ярми йўқ ой сузар
Тобора кечикар тонгларинг.

Musofir

Кетди...
Ҳис дегани оғриқ сезмайди,
Ўзини бир нарсаларга боғлиқ сезмайди...

Кетди...
Капалак кўрмаган чамандай
Йўқотгани йўқотишга арзийдигандай...

Аъзам Раҳим

Ёғаётган қордай хаёллар сочиқ,
Хотира қаърига қулаб бораман
Тўсиқ йўқ, ҳамма эшиклар очиқ,
Вақт деворини шартта ёраман.

Абдул ҲАҚ
Китоб кўп. Сўз кўп. Бироқ шеър йўқ. Бўлса беш, бўлмаса ўн беш қабилида қатор-қатор китоблар "хассос" шоирлар томонидан ёзилиб, "хассос" ноширлар томонидан чоп этилаяпти, чоп этилаяпти. Мана қўлимда муқовасига шеърлар деб ёзиб қўйилган бир қанча китоблар. Ичида эса бирорта шеър йўқ.