У қадрдон амакисининг жаназасига етиб бора олмайди. Қайғули хабарни эшитгандаёқ орқа-чапга қайрилмай кетаверганда етиб борган бўларди. Лекин…
У алам ўтида ёнганда ўзини эмас, қимматбаҳо тақинчоқларга ўч танноз ўйнашини айблайди…

Мен бу ихчам мазмунни ҳозирда Ўзбекистонда истеъдодли адиблардан бири деб эътироф этилаётган Улуғбек Ҳамдамнинг «Узоқдаги Дилнура» ҳикоясидан келтиряпман.
Ўзининг «Мувозанат» романи билан танилган Улуғбек Ҳамдамнинг ҳозиргача учта романидан ташқари қатор қисса ва ҳикоялари нашр этилди.
Улуғбек замонавий ўзбек адиблари орасида асарлари бошқа тилларга кўп

(Таниқли драматург Шароф Бошбеков билан суҳбат)

-Китобларингиз чиқмайди ҳисоб, матбуотда ҳам кам кўринасиз...

-Мен китоб ёзмайман. Кино ёки спектакл учун сценарий ёзаман. Китоб адабиётнинг алоҳида тури. Агар 20 серияли сценарийим кино қилинса, 20 та китобим чиқди деб ҳисоблайман. Шу пайтгача битта китобим чиққан. 1989 йили сценарийларимни йиғиб “Эшик қоққан ким бўлди?” номи билан нашр эттиргандим.

Бошқа ёзувчиларнинг уйига борсангиз, жавонларда босилиб чиққан китоблари турганини кўрасиз. Меникида эса кассеталар туради. Келганларга “Булар – менинг китобларим”, деб мақтаниб қўяман.

-Лекин драматургия ҳам адабиётнинг бир йўналиши саналади, пьесалар ҳам адабий қонун-қоидаларга жавоб бериши керак. Масалан, Шекспир драмалари ҳақиқий бадиий асар даражасига кўтарилган. Иккинчи томондан, ўқувчини ҳам ўйлаш керак. Саҳналаштирилган ёки экранлаштирилган сценарий кўнгилдагидек чиқмаган бўлиши мумкин. Уни кўргандан китобини ўқиб қўя қолган афзал бўлади.

Ўзбекистон Халқ шоири Муҳаммад Юсуф билан суҳбат

Бугун ижодкор ёшларимиз жуда кўп. Уларнинг ижод дунёси турфа хил. Бир-биридан гўзал.
Агар таққослайдиган бўлсак, илгари ижодкор ёшлар орасида ҳамиша битта энг зўри бўларди. Ҳозир эса, унақа эмас. Ҳаммаси зўр. Бирини ажратиб айтадиган бўлсангиз, кўнгилнинг тубида бошқаси жилмайиб туради. Бу деганим – барчасининг ўз овози, ўз йўли бор. Мен бундан жуда хурсандман.

- Фақат адабиёт, фақат шеър тўғрисида гурунглаша олмасак керак. Чунки шеър кайфият маҳсулидир. Кайфият илдизлари кундалик ҳаётимизда, кундалик ҳаётимиз эса сиёсат билан боғлиқ. Шунга кўра суҳбатимизни адабийлаштиришга қанча уринмайлик, барибир, тагидан сиёсат кўриниб қолаверади. Азалдан таъсирчанлигим туфайли кайфиятим тез-тез тушиб турадиган пайтлар бўлади. Миллатимнинг яхши ўғилларини, қизларини кўрсам, кайфиятим кўтарилади. Гарчи миллатнинг оёқларига қарабмас, миллатнинг бошига қараб фикрлашга ўрганган бўлсам ҳам баъзан ич-ичимдан ўкинчлар, ғазаблар оқиб келадиган пайтлар бўлади. Чунки миллатпарварлик баланд ғоядир ва бу ғоя бугунги адабиётнинг етакчи мавзусига айланмоғи, ҳар бир ватандошимизда миллатпарварлик туйғусини уйғотмоғи зарур.

Улуғбек ҲАМДАМ
Қизиқ, бадиий адабиётда измларнинг кучи, даражаси ва одамларга таъсири қандай ўлчаниши керак экан? Бу соҳанинг тарихига назар ташласак, гўё ҳаммаси беш қўлдек аён: натурализм, романтизм, реализм, модернизм каби оқимлар инсоннинг дунёни бадиий эстетик жиҳатдан қабул қилиш даври ва даражасига қараб, бири бошқасининг ўрнини олиб келаверган. Бир қарашда оқимлар ўтмиши гўё ҳамма сирни ошкор қилаётгандек. Яъни вақтида ижодкор натурализм оқимида ижод қилган, табиийки, ўқувчи ҳам шу хил асарларни тушунган ва севиб мутолаа қилган. Кейин турмуш тарзининг ўзгариши билан, унинг тафаккур тарзида ҳам олдинга силжиш юз берган, натижада бошқа оқимлар пайдо бўлган. Бундан шу нарса келиб чиқадики, ҳар бир даврнинг ўқувчиси фақат ўз даврида расм бўлган оқим адабиётини севиб ўқийди. Шундайми?..

Ёшлар ўқимайди, деймиз, шунақа нарсаларни ўқийдими? Ўзимизнинг ҳам савияси паст нарсаларга кўзимиз нурини кеткизишдан бошқа юмушимиз йўқми? Ахир, ўқийдиган нарсани ўқиймиз-да. Менга, очиқ гап, асарнинг бошланишидан ярим саҳифа, ҳаттоки, биринчи жумласини ўқиб кўриш кифоя, тортса – калла ташлаб ўқийман, ёқмаса, жойига қўйи, қайтиб қўлимга олмайман. Тил бадииятини эгалламай асар ёзиш –ўзига нисбатан беҳурматлик ва китоб аҳлига нисбатан аҳлоқсизлик. Аҳлоқсизликни сўккандан кўра, уни қулоқни бекитиб, эшитмаган маъқул деб биламан…

Аҳмад АЪЗАМ

Фахриёр, Абдували Қутбиддин, Баҳром Рўзимуҳаммадни кейинги пайтлари кўп ўқийман, уларнинг нима демоқчи эканини тўлиғича тушунаман десам, уйдирма бўлар, лекин таъсирланаман, мутолаада хаёлим очилиб, бошқа, нотаниш томонларга, қандайдир ишора маконларга кетиб қолади, кўнглим бошқа бир дунёга сайрга чиққандек, бошқа бир ўлчамдаги мамлакатда юргандек, бир оз таажжубда қарайман: нималар экан бу деб. Шу таъсир, фикримни меҳваридан чиқариб, тасаввуримни ўзга хиёбонларда ва ўзга биёбонларда ҳам сайр қилишга етаклаган таъсир шеърнинг янгилиги қувватидан бўлса керак. Ташбеҳма-ташбеҳ англамаган ҳолимда ҳам мубҳамликни ўзимга яқин олиб, очиб қарашга интиламан, тўғрироғи, шеърнинг ўзи шунга даъват қилади, фақат чорламайди, сўз кучи билан ўша жозиб сирларга тортаверади.

Би-Би-Си
Иброҳим Ҳаққул: Ўзбекистондан ташқарида ижод қилаётган ёзувчи-шоирларнинг баъзилар ҳақида биламан, маълумотга эгаман, лекин уларнинг асарларини ўқиганим йўқ. Интернетга кириб ўқишни ҳам ман унча билмайман-да, тўғрисини айтганда. Агар ҳақиқий адабиёт қилинадиган бўлса, Ўзбекистонда бўладими, бошқа жойдами, барибир бир кун бўлмаса, бир кун умумий адабиёт ўлароқ ўқувчиларга етиб боради. Шунинг учун, адабиётга ўхшаш асарларни ёзиб кун ўтказиш эмас, аввало ҳақиқий адабиёт яратиш керак. Чинакам санъат асари яратиб, қаерга, қайси жойга кирилса, манимча, адабиёт учун, ўзбек адабиёти учун фойдали, ўқимишли асар бўлади у.

Фахриёр
Ёзувчи Мурод Муҳаммад Дўст билан суҳбат
Умр бўйи, замона билан баробар одимлаяпман, деб ўйлар эдим. Бугун, ёш бир жойга бориб қолганда кўнглимда эски ақидалар устунроқ эканини англадим. Албатта, янги замонга муносиб эмаслигимдан уяламан, лекин начора... эски қарашлардан буткул халос бўлишнинг иложи йўқ. Қолаверса, янги замонни буюк ҳаяжон билан куйлаётган тенгқурлар ва ёш дўстларимизга етиб олишим жуда қийин. Шу сабаб, очиқ тан олишим керак, янгича қаҳрамонларни, янгича қарашларни қаламга олмасликка ҳаракат қиламан. Албатта, оғизга сув солиб ўтирганим йўқ, кўҳна реалистик йўсинда, оз-оздан бўлса-да, ёзяпман. Худо умрдан қисмаса, олдинроқ бошлаб қўйилган жиддийроқ нарсаларимни охирига еткизаман. Уч-тўрт ҳикоя ёзиб ташлаб қўйдим. Сал ўтиб, қайтадан ўқиб кўраман. Балки бир-иккитасини чоп этишга журъатим етар...

Эшқобил ШУКУР
Бу шеърлар ҳақида гапириш қийин. Уларни ҳис этиш, англаш керак. Туйғуни тушунтириш, шарҳлаш севгини изоҳлашдай гап.Япон мумтоз шоирларининг шеърларини дуч келган вақтда ўқиб бўлмайди. Уларни руҳий тайёргарликсиз ўқишдан маъно йўқ. Уларнинг шеърларида туйғу тушунтирилмайди, шарҳланмайди, изоҳланмайди, балки т а с в и р л а н а д и.
Куз шамоли ҳуштагин чалар
Англашингиз мумкин шеъримни
Далада тунаган бўлсангиз агар.
(Басё)